Bezpieczny dom

Dom oprócz walorów estetycznych musi być także bezpieczny. Teoretycznie prawo budowlane narzuca projektantom takie wymagania, które powinny uchronić mieszkańców przed wypadkami: schody powinny mieć odpowiednie wymiary, drzwi odpowiednią wysokości, podłogi nie mogą mieć uskoków itp.

Problemy związane z bezpieczeństwem można podzielić na:

• bezpieczeństwo użytkowników, związane z korzystaniem z budynku ( balustrady, schody, tarasy);
• ochronę przed pożarem, czadem lub wyładowaniami atmosferycznymi ( piorunami);
• ochronę przed włamaniami i napadami, zwłaszcza w rejonie większych miast.

W wypadku domów jednorodzinnych prawo pozostawia architektom i użytkownikom dość dużą swobodę. Przykładem tego może być forma i wysokość balustrad schodów i balkonów. Odpowiednie rozporządzenie określa jedynie, że powinny one mieć co najmniej 90 cm wysokości, nie precyzując innych wymagań. Tymczasem w wielu publikowanych projektach pojawia się tak zwana rzymska balustrada, przez którą może wypaść z balkonu na pierwszym piętrze! – prawo budowlane pozwala na projektowanie takich balustrad w budynkach jednorodzinnych. Jedynie w domach wielorodzinnych muszą one być zaprojektowane tak, aby uniemożliwiać wypadnięcia lub wspinanie się dzieci pozostawionych bez opieki.

W wypadku ochrony domu przed pożarem i piorunami rola architekta jest ograniczona do doboru materiałów odpowiednio odpornych na ogień i ewentualnego zaprojektowania instalacji odgromowej. Dla domów jednorodzinnych takiej konieczności, wynikającej z prawa budowlanego, nie ma. Oznacza to, że dopuszcza się w nich stosowanie większej ilości materiałów budowlanych nieodpornych na ogień niż np. w budynkach wielorodzinnych czy użyteczności publicznej. Uzasadnione jest to przede wszystkim łatwością ewakuacji w razie pożaru. Jeżeli użytkownik nie zamknie sobie licznych dróg ucieczki trudnymi do sforsowania kratami, a ogień nie odetnie mu drogi poprzez drzwi wejściowe, opuszczenie domu w czasie pożaru nie powinno być trudne.

Częstą przyczyną śmiertelnych wypadków jest nie tylko otwarty ogień, ile zatrucie spalinami lub gazami powstającymi w rezultacie powolnego spalania tlących się wykładzin podłogowych czy mebli. Poza lekkomyślnością użytkowników (zasypianie z papierosem), nierzadko przyczyną pożarów są uszkodzenia instalacji elektrycznej.

Urządzenia elektryczne sprawne technicznie mogą być przyczyną pożaru, jeżeli eksploatowane są niezgodnie ze swoim przeznaczeniem i przepisami eksploatacji. Dotyczy to przede wszystkim urządzeń grzejnych, jak i wszelkiego rodzaju piecyków elektrycznych, kuchenek, żelazek oraz urządzeń oświetleniowych. W trakcie prawidłowej eksploatacji urządzeń grzejnych ciepło oddawane jest w wyniku konwekcji (unoszenia ciepła do góry), kondukcji ( przewodzenia) i radiacji (promieniowania cieplnego). Na powierzchni elementów grzejnych często występuje temperatura o wartości większej od temperatury zapalenia wielu materiałów palnych. Umieszczenie urządzeń grzejnych w pobliżu materiałów palnych stanowi poważne zagrożenie pożarowe, może bowiem doprowadzić do ich zapalenia. Źródła podają, iż szczególne niebezpieczeństwo powstania pożaru stwarza akumulacja ciepła w przypadku przykrycia urządzenia grzejnego osłoną będącą złym przewodnikiem ciepła. Jeżeli ponadto osłona powodująca akumulację ciepła wykonana jest z materiału palnego to po określonym czasie dochodzi do jej zapalenia. Sytuacje takie nasilają się szczególnie w okresie zimowym. W przypadku osłony niepalnej może dojść do uszkodzenia obudowy i zniszczenia urządzenia.

Duża akumulacja ciepła powstaje również w przypadku ustawienia urządzenia grzejnego, bezpośrednio powierzchnią grzejną na powierzchni będącej złym przewodnikiem ciepła. Jeżeli ponadto podłoże wykonane jest z materiału palnego, to po pewnym czasie nagromadzona energia cieplna spowoduje wzrost temperatury tego podłoża ponad temperaturę jego zapalenia, np. żelazko elektryczne mocy 2200 W włączone do sieci elektrycznej i ustawione podeszwą na drewnianej powierzchni stołu w miejscu zetknięcia tych dwóch elementów po 90 minutach osiąga temperaturę 759°C.

Widmo niebezpieczeństwa w domu kryje się również pod pojęciem czadu czyli tlenku węgla (CO). Wszystkie urządzenia spalające paliwo w trakcie swojej pracy (np. piece gazowe piece opalane drewnem, węglem lub olejem opałowym, piecyki łazienkowe, kominki, gazowe ogrzewacze pomieszczeń, przenośne ogrzewacze naftowe, piece kaflowe itp..) mogą być źródłem tlenku węgla. Jeżeli działają prawidłowo i mają zapewniony ciągły dopływ świeżego powietrza oraz dobre odprowadzanie spalin, to ilość tlenku węgla produkowana trakcie ich pracy jest na tyle mała, że nie zagraża życiu domowników. Problem powstaje w sytuacji, gdy urządzenie jest popsute lub rozregulowane, albo gdy dopływ świeżego powietrza do budynku zostaje znacznie ograniczony (np. zablokowany lub nieszczelny przewód kominowy, pozatykane kratki wentylacyjne).

Co zrobić, aby zminimalizować możliwość powstania CO?

Należy zacząć od regularnego sprawdzania:

• prawidłowość działania urządzeń mogących być źródłem czadu;
• szczelność wewnętrznych instalacji gazowych;
• przewodów kominowych i wentylacyjnych oraz kanałów nawiewnych.

Zgodnie z Prawem Budowlanym (art. 62) wewnętrzne instalacje gazowe, przewody kominowe i wentylacyjne powinny być, co najmniej raz w roku kontrolowane przez uprawnionego fachowca.

Następnie zaleca się zamontowanie w budynkach urządzeń monitorujących i informujących o obecności czadu -tj. czujników tlenku węgla.

Z bezpiecznym domem kojarzy się jednak przede wszystkim dom odporny na włamania, kradzieże oraz napady. Marzenia o domu otwartym na cztery strony świata, z przeszklonymi ścianami, wieloma wejściami do domu mogą ulec znacznej zmianie pod wpływem lektury kryminalnej w lokalnej gazecie.

Jakim zasadom powinien odpowiadać dom bezpieczny? Należy unikać zbyt dużej liczby wejść do domu, zapewnić dogodną kontrolę wzrokową wejść na działkę i głównego wejścia do domu, przewidzieć odcięcie garażu od pozostałej części domu drzwiami antywłamaniowymi oraz ochronę okien kratami lub szybami antywłamaniowymi, a najlepiej – w rejonie dużych miast – system alarmowy z połączeniem z ochroną oraz sygnalizacją zewnętrzną. Istotne jest także oświetlenie terenu wokół domu.